SPSS (Statistical Package for the Social Sciences), ilk olarak 1968’de SPSS Inc. tarafından başlatılan ancak 2009’da IBM tarafından satın alınan, birçok disiplinde kullanılan istatistiksel veri analizi için önde gelen bir yazılımdır. Sosyal bilimler, pazar araştırmacıları, sağlık araştırmacıları, anket şirketleri, hükümet, eğitim araştırmacıları, pazarlama kuruluşları, veri madenciler ve diğerleri tarafından da istatistiksel analiz için yaygın olarak kullanılan bir programdır. Veri toplama, veri yönetimi, veri analizi ve raporlama gibi bir dizi işlevi kapsayan kapsamlı bir araçtır. SPSS, kullanıcı dostu bir arayüze sahiptir ve istatistiksel analiz için geniş bir araç seti sunar. Bu güçlü yazılım, karmaşık veri setlerini daha anlaşılır hale getirmek, eğilimleri ve ilişkileri keşfetmek, sonuçları yorumlamak ve karar verme süreçlerini desteklemek için kullanılır. Verilerinizi derinlemesine analiz etmek ve bilgiye dayalı kararlar almak için SPSS, size güvenilir bir yol haritası sunmaktadır.
SPSS yazılımı istatistiksel veri analizine ek olarak veri yönetimi işlevleri de sağlar. Kullanıcının seçim yapmasına, veri oluşturmasına, bir dosya yürütmesine vb. izin verir. SPSS’nin bir başka özelliği de veri dokümantasyonudur. Temel olarak bu işlev, veri dosyasıyla birlikte bir meta veri sözlüğünü depolar.
Bu meta veri sözlüğü, anlam, diğer verilerle ilişkiler, kökenler, kullanım ve biçim gibi verilerle ilgili bilgiler için merkezi bir havuz görevi görür.
Aşağıda SPSS’in bazı önemli özelliklerini bulabilirsiniz:
SPSS’de çeşitli istatistiksel yöntemler kullanılabilir:
SPSS analizleri yapılırken en büyük hata geleneksel yaklaşımlar kullanmaktır. Analizlerde önemli olan kimin ne şekilde analiz yaptığı değil, kriterlerin sağlanıp sağlanamadığıdır.
SPSS programında hangi analizlerin yapılacağı çalışmaya (anket uygulaması, laboratuvar ya da saha testleri) başlamadan önce planlanmalı ve çalışma sırasında bu doğrultuda hareket edilmelidir. Çalışma sonrasında hangi analizlerin yapılacağını kararlaştırmaya çalışmak oldukça riskli bir durumdur ve yapılan bütün ölçümlerin boşa gitmesine neden olabilir.
Bu nedenle SPSS ya da bir başka analiz programı kullanılacaksa çalışmaya başlamadan önce bir uzmana danışılması araştırmacının yararına olacaktır.
SPSS ile yapılacak analiz öncesinde, kullanacak verilerin türünü belirlenmesi ve analiz yöntemlerini bu veri türüne uygun olarak seçilmesi büyük önem taşır. SPSS programında, Scale (Ölçek), Nominal (Sınıflama) ve Ordinal (Sıralama) olmak üzere üç farklı ölçek türü bulunmaktadır. Literatürde yer alan Interval (Aralık) ve Ratio (Oran) ölçekleri SPSS programında Scale ölçeği altında toplanmıştır. Şimdi kısaca bu ölçek türlerini inceleyelim.
Oran (Ratio) Ölçeği: Aylık gelir, ağırlık, uzunluk, hız gibi değişkenleri ölçmek için kullanılır. Bu ölçekte başlangıç “0” noktasıdır.
Aralık (Interval) Ölçeği: Sıcaklık, başarı, performans gibi nicel değişkenleri ölçmek için kullanılır. Aralık ölçeğinin oran ölçeğinden temel farkı bir başlangıç noktasının bulunmamasıdır. Diğer bir ifade ile “0” değeri aralık ölçeğinde yokluk ifade etmez. Örneğin termometrede görülen “0 oC” belirli bir anlam taşır. Oysa oran ölçeğinde yer alan “0 Kg” bir yokluk ifadesidir. SPSS programında yapılan analizlerde iki ölçek türü arasındaki söz konusu farklılık sonuca etki etmediğinden bu ölçekler, “Scale” olarak tanımlanmıştır.
Sınıflama Ölçeği (Nominal): Sınıflama ölçeğinde değişkenlerin aldığı değerler sayısal bir büyüklük ifade etmezler. Bu değerler değişkenlere ait bazı özellikleri tanımlarlar. Örneğin Cinsiyet değişkeni için “1” değeri “Kadın”ları, “2” değeri “Erkek”leri temsil edebilir. Bu çerçevede Medeni Durum, Meslek, Doğum Yeri gibi değişkenlere ait ölçümler için sınıflama ölçeğinin kullanımı uygun olacaktır.
Sıralama Ölçeği (Ordinal): Sınıflama ölçeğinde değişkenlerin aldığı değerler önem derecesi ya da üstünlükleri baz alınarak sıralanır. Katılım Düzeyi (Kesinlikle Katılıyorum, Katılıyorum, Karasızım, Katılmıyorum, Kesinlikle Katılmıyorum), Sıklık Düzeyi (Hiç, Nadiren, Genellikle, Her Zaman) Öğrenim Durumu (İlköğretim, Lise, Lisans, Yüksek Lisans), Yönetim Kademesi (Alt, Orta, Üst) vb. değişkenler için Sıralama (Ordinal) Ölçeğinin kullanımı uygun olacaktır.
Uygun analiz türünün belirlenmesinde ilk kriter verilerin türüdür. Analiz yöntemleri verilerin özelliklerine göre iki temel gruba ayrılır. Bu gruplarda yer alan temel analiz yöntemleri aşağıdaki gibidir.
Parametrik veriler için kullanılan analiz yöntemleri; Varyans Analizi, T-Testi, Pearson Korelasyonu.
Parametrik olmayan veriler için kullanılan analiz yöntemleri; Ki-Kare Testleri, Spearman Korelasyonu.
Dolayısıyla uygun analiz türünü seçebilmek için öncelikle verilerin özelliklerinin belirlenmesi
gerekecektir. İstatistiksel analiz yapmanın ilk şartı verilerin tesadüfi (yansız) olarak seçilmiş olmasıdır.
Veriler ister parametrik ister parametrik olmayan özellikte olsun mutlaka tesadüfi olarak seçilmelidir.
Verilerin seçiminde (örneklemin oluşturulması) yapılacak bir hata hangi analiz yöntemi kullanılırsa kullanılsın
sonuçların yanlı ve değersiz olmasına yol açacaktır.
Bu şart sağlandıktan sonra ilk bakacağımız kriter
örneklem büyüklüğü olacaktır. Eğer örneklem büyüklüğünüz 30’dan az ise parametrik olmayan yöntemleri kullanmanız
gereklidir. Bu durumda veri setinizin diğer kriterleri karşılayıp karşılamadığını incelemenize gerek
kalmayacaktır. Eğer veri seti 30’dan büyük ise her bir faktörün normal dağılıma sahip olup olmadığını ve
verilerin homojen dağılıp dağılmadığını incelemelisiniz. Parametrik testlerde bu kadar ısrar etmemizin nedeni;
hesaplamalarda veri setinin tümünü kullanmaları ve bu nedenle parametrik olmayan testlere göre daha üstün
olmalarıdır. Ancak parametrik testlerin kullanabilmesi için verilerin normal dağılması ve homojen olması
gerekmektedir.
Veri toplama aracı, istatistiksel veri tabanlarını organize bir şekilde toplaması açısından araştırmacılar tarafından en çok tercih edilen araçtır. SPSS yazılımını kullanarak, araştırmacılar istatistiksel veri tabanlarını sistematik bir şekilde saklayabilir ve bu sayede verileri günler, aylar ve hatta yıllar sonra doğru bir biçimde geri alabilir. Farklı nominal değişkenleri saklamak için SPSS yazılımı kullanılarak bir veri giriş sayfası oluşturulur.
SPSS'in gücünden tam olarak faydalanabilmek için doğru ve nitelikli verilere ihtiyaç vardır. Veri toplama aşamasında, araştırmanın amacına uygun olarak verilerin doğru ve güvenilir bir şekilde elde edilmesi gerekmektedir. Bu aşamada anketler, görüşmeler, gözlem yöntemleri veya mevcut veri kaynaklarından veri toplanabilir. SPSS analizi için gerekli olan veriler, genellikle niceliksel verilerdir ve doğru bir şekilde toplanmaları önemlidir. Veri hazırlık aşamasında ise, toplanan verilerin analiz için uygun bir formata dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu adımda, verilerin düzenlenmesi, eksik veya hatalı değerlerin düzeltilmesi, veri tipinin belirlenmesi gibi işlemler yapılır. Veri setinin SPSS'e yüklenmesi için uygun bir yapıya sahip olması ve gerektiğinde dönüşümler yapılması önemlidir.
SPSS analizi yaptırmak isteyenler için veri toplama ve hazırlık sürecinde profesyonel rehberlik sağlayan yerler, analiz sürecinin güvenilir ve etkili bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar. Veri analizinde doğru adımların atılması, sonuçların güvenilirliğini ve analizin etkinliğini artırır.
Veri analizi için temel istatistiksel yöntemler, SPSS gibi analiz araçlarıyla kullanılarak veri setlerinin anlaşılmasını ve çıkarımların yapılmasını sağlar. İşte bazı temel istatistiksel yöntemler:
Merkezi Eğilim Ölçüleri: Orta değer: Veri setinin merkezindeki değeri temsil eder. Örneğin, ortanca
veya ortalama kullanılabilir. Mod: Veri setindeki en sık tekrarlanan değeri temsil eder.
Dağılım
Ölçüleri: Standart sapma: Veri noktalarının ortalama değerden ne kadar uzaklaştığını ölçer.
SPSS frekans testi, bir veri setindeki her bir değerin veya kategorinin kaç kez tekrarlandığını gösteren basit ancak etkili bir analiz yöntemidir. Bu analiz, verilerin genel dağılımını anlamak, eksik veya hatalı verileri tespit etmek ve daha ileri düzeydeki analizler için temel bir adım oluşturur.
Özetle, SPSS frekans analizi, veri setiniz hakkında genel bir fikir edinmek ve daha derinlemesine analizler yapmadan önce bir temel oluşturmak için kullanabileceğiniz basit ve etkili bir yöntemdir.
SPSS ile Faktör Analizi, birçok değişken arasındaki karmaşık ilişkileri daha az sayıda, anlamlı faktörlere indirgeyerek veriyi daha iyi anlamamızı sağlayan güçlü bir istatistiksel tekniktir. Özellikle anket verileri gibi çok sayıda sorunun olduğu durumlarda, faktör analizi sayesinde verilerin alt yapısını daha iyi görebilir ve daha anlamlı sonuçlar elde edebiliriz.
Özetle, SPSS frekans analizi, veri setiniz hakkında genel bir fikir edinmek ve daha derinlemesine analizler yapmadan önce bir temel oluşturmak için kullanabileceğiniz basit ve etkili bir yöntemdir.
SPSS ile tanımlayıcı istatistikler, bir veri setindeki sayısal verilerin merkezi eğilim (ortalama, medyan, mod gibi), dağılım (varyans, standart sapma gibi) ve diğer özetleyici özelliklerini hesaplamak için kullanılan istatistiksel yöntemlerdir. Bu yöntemler, verileriniz hakkında genel bir fikir edinmenizi ve daha derinlemesine analizler yapmadan önce bir temel oluşturmanızı sağlar.
SPSS analizi için ileri istatistiksel yöntemler, daha karmaşık analizleri gerçekleştirmek ve daha derinlemesine anlayış elde etmek için kullanılır. İşte bazı ileri istatistiksel yöntemler:
Regresyon Analizi: Bir bağımlı değişkenin, bir veya daha fazla bağımsız değişkene nasıl bağlı olduğunu inceler. Örneğin, lineer regresyon veya lojistik regresyon analizi yapılabilir.
Faktör Analizi: Bir dizi ilişkili değişken arasındaki yapıyı anlamak için kullanılır. Değişkenlerin birkaç faktör altında gruplandırılmasına yardımcı olur.
Kümeleme Analizi: Benzer özelliklere sahip veri noktalarını gruplandırır. Kümeleme analizi, veri setinde gizli desenleri veya kümeleri ortaya çıkarmak için kullanılır.
ANCOVA (Kovaryans Analizi): Bağımlı değişkeni etkileyen bağımsız değişkenler arasındaki farkları kontrol etmek için kullanılır. Kovaryans analizi, gruplar arasındaki farkları kontrol eden bir kovaryans değişkenini dikkate alır.
Bu ileri istatistiksel yöntemler, SPSS gibi araçlarla uygulanabilir ve veri setlerinin daha karmaşık analizlerini gerçekleştirmek için kullanılabilir. Bu yöntemler, daha derin bir anlayış sağlayarak verilerdeki ilişkileri ve desenleri daha ayrıntılı bir şekilde incelemek için kullanılabilir.
SPSS ile anlamlılık testi, yaptığınız araştırmada elde ettiğiniz sonuçların tesadüfi olup olmadığını, yani bulgularınızın istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir istatistiksel yöntemdir. Başka bir deyişle, elde ettiğiniz sonuçların sadece şans eseri mi yoksa gerçek bir ilişki veya farkın göstergesi mi olduğunu anlamak için kullanılır.
Özetle, SPSS ile anlamlılık testi, araştırma sonuçlarının güvenilirliğini değerlendirmek için kullanılan önemli bir istatistiksel yöntemdir.
SPSS ile doğruluk testi, araştırma sonuçlarının güvenilir ve geçerli olabilmesi için ölçme araçlarının (anketler, ölçekler vb.) güvenilirlik ve geçerliliklerinin test edilmesi büyük önem taşır. SPSS, bu testleri yapmada oldukça kullanışlı bir araçtır.
Güvenilirlik, bir ölçme aracının aynı özelliği tekrar tekrar ölçtüğü ölçüde tutarlı olması anlamına gelir. Yani, aynı ölçme aracını farklı zamanlarda veya farklı örneklem gruplarına uyguladığımızda benzer sonuçlar elde edebilmemiz, ölçme aracının güvenilir olduğunu gösterir.
Geçerlilik, bir ölçme aracının gerçekten ölçmek istediği özelliği ölçtüğünü gösteren kanıtlardır. Yani, bir anketin gerçekten anlamak istediği kavramı ölçüp ölçmediğini değerlendirmektir.
Sizinle iletişim kuran kişinin çalışma hakkında bilgi düzeyini ölçün. Cevabını bildiğiniz akademik süreç ile ilgili kısa sorularla karşınızda ki danışmanı test edin.
Eğer aynı ilde bulunuyorsanız bir kerede olsa çalışmanızı emanet edeceğiniz kişi ile tanışma talebinde bulunun.
Asla ve asla açıklama olmadan ödeme talep eden firmalardan uzak durunuz. Ne amaçla transfer yaptığınızı açıklama kısmına yazınız.
Çalışma için anlaşılan ücretin tamamını önden isteyen firmalardan uzak durunuz. Belli bir kapora her firmanın çalışmaya baŞlangıç için istediği bir bedeldir fakat anlaşılan ücretin tamamının isteyen bir firma dürüst değildir.
Deneyimlerimize göre güvenlikli plazalar da günlük ofis kiralayarak danışan görüşmesi planlayan firmalar duyuyoruz. Kriteriniz bu olmamalı. Bu konuda yasallaşmış bir yönetmelik bulunmamaktadır. Size fatura kesen firmalar talep ettiğiniz danışmanlığa fatura kesmeyecektir dolayısıyla hak talebinde bulunma yükümlülüğünüz ortadan kalkacaktır.
Öncelikle, tercih edeceğiniz danışmanlık sitesinin güvenilirliğini kontrol etmek önemlidir. Bu sitelerin referanslarına ve müşteri yorumlarına göz atarak, sitenin kalitesi hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Ayrıca, sitenin güvenilirliği için SSL sertifikası gibi önemli hususlara dikkat edebilirsiniz.